Jedynym ich nagrobkiem jest nasza pamięć. W hołdzie pomordowanym na Brusie

Przed obeliskiem upamiętniającym Polaków pomordowanych na terenie dawnego poligonu złożono kwiaty i zapalono znicze. Łódzki las na Brusie jest miejscem, gdzie odkryto masowe groby ofiar represji niemieckich z jesieni 1939 roku oraz komunistycznych z okresu powojennego.

Fot. Patryk Wacławiak/UMŁ
12 zdjęć
Wiceprezydent Łodzi Małgorzata Moskwa - Wodnicka. Wartę wystawiła formacja Strażnicy Tradycji z Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Łodzi . Fot. P. Wacławiak, UMŁ.
9 Łódzka Brygada Obrony Terytorialnej. P. Wacławiak, UMŁ.
ZOBACZ
ZDJĘCIA (12)

- Historii nie da się jednak ukryć, zawsze pozostaną ślady, wspomnienia osób, które „coś widziały”, słyszały, pamiętają. Dlatego tak ważne jest, abyśmy słuchali świadków, odwiedzali miejsca historyczne, prowadzili badania, szukali, czytali – każdego dnia uzupełniali białe plamy historii. W taki sposób odtworzyliśmy wojenną historię lasu na Brusie, a w 2014 roku miasto Łódź oznaczyło to miejsce pamiątkowym obeliskiem.  Składamy dziś hołd ofiarom wielu reżimów – masowych mordów i rozstrzelań.  Pochowanym w masowych grobach, zaginionym bez wieści, bezimiennym poległym, nieznanym żołnierzom. Nie mają oni swoich mogił, które mogliby odwiedzać bliscy - powiedziała wiceprezydent Łodzi Małgorzata Moskwa-Wodnicka.

14 października 1939 r. na spotkaniu z Reinhardem Heydrichem, dowódcą operacyjnych grup policji bezpieczeństwa w Głównym Urzędzie Bezpieczeństwa Rzeszy zapadła decyzja o fizycznej likwidacji polskiej warstwy przywódczej. W listopadzie 1939 rozpoczęły się w polskich miastach aresztowania przedstawicieli inteligencji i liderów życia społecznego. Aresztowanych w ramach "Intelligenzaktion" mieszkańców Łodzi i okolicznych miejscowości osadzano w prowizorycznym więzieniu w Rudzie Pabianickiej.

Miejscem ich masowych egzekucji był Las Łagiewnicki. 11 listopada rozstrzelano tam kilkaset osób. Masowe egzekucje przeprowadzano również w lasach lućmierskich. Prawdopodobnie 12 listopada na terenie poligonu wojskowego na Brusie rozstrzelano 40 przedstawicieli łódzkiej inteligencji. Ocenia się, że w ramach "Intelligenzaktion" zabito 1500 osób z Łodzi  i z okolic.

W latach 2008 – 2010 Miasto sfinansowało badania archeologiczne na Brusie. Prowadził je zespół prof. Mariana Głoska z UŁ. Znaleziono szczątki 106 osób, z czego 102 z czasów  II wojny światowej oraz 4 z czasów powojennych. Wśród zidentyfikowanych ofiar z poligonu Brus byli m.in. łódzki społecznik Władysław Krzemiński, dziennikarz Stanisław Sapociński i poseł na Sejm RP Tomasz Wilkoński.

- Z wspomnień córki posła Tomasza Wilkońskiego, Jolanty wyłania się obraz rodzinnej tragedii, jaka towarzyszyła im i całej łódzkiej inteligencji tamtych lat. Jej mama, Kira, od czasu aresztowania męża codziennie zapisywała na kartce słowa „Nie ma, nie ma, nie ma”. Przez lata nie wiedziano, czy i gdzie został zamordowany. Dopiero badania z 2008 roku pozwoliły odkryć tę tragiczną prawdę. Szczątki posła Wilkońskiego zostały zidentyfikowane po ślubnej obrączce - opowiedziała dr Ludwika Majewska z Muzeum Tradycji Niepodległościowych.

Od 16 września 2024 r. na dawnym poligonie wojskowym Brus w Łodzi trwa piąty etap prac poszukiwawczych, których celem jest odnalezienie miejsc pogrzebania szczątków ofiar terroru niemieckiego i komunistycznego. W wyniku podjętych badań, w minionym tygodniu odnaleziono szczątki 9 osób. Prace prowadzone są przez Biuro Poszukiwań i Identyfikacji IPN, we współpracy z Instytutem Archeologii UŁ.

W uroczystościach udział wzięli uczniowie Szkoły Podstawowej nr 6 im. Szarych Szeregów, XXXIII Liceum Ogólnokształcącego im. Armii Krajowej, Szkoły Mistrzostwa Sportowego Marcina Gortata w Łodzi oraz Strażnicy Tradycji z Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Łodzi. Po uroczystościach uczniowie wraz z przedstawicielami Instytutu Pamięci Narodowej w Łodzi przeszli w głąb lasu na miejsce prac ekshumacyjnych.

Polecane aktualności

Nowa siedziba Departamentu Finansów Publicznych UMŁ

Od listopada Biuro Egzekucji Administracyjnej i Windykacji, Wydział Budżetu oraz Wydział Finansowy… więcej

Festiwal Szyfrów

Szyfry, Enigma i Jan Kowalewski. Zapraszamy na Festiwal Szyfrów!

Katarzyna Zielińska / Oddział Dziedzictwa Łodzi

To wyjątkowa propozycja dla wielbicieli historii i łamigłówek. 25 października W Mediatece MeMo… więcej

Dla pokoju i praw człowieka! "Błękitny marsz" z okazji Międzynarodowego Dnia Pokoju

Katarzyna Zielińska / Oddział Dziedzictwa Łodzi

Błękitno-biały marsz pochód przeszedł ulicą Piotrkowską, wznosząc apele o dialog i przyjaźń między… więcej

Młodzież Obywatelska – projekt na rzecz aktywizacji młodych mieszkańców Łodzi

Olha Skvyrska

Instytut Nowych Technologii realizuje od lat projekty, które mają na celu promowanie innowacji w… więcej

Międzynarodowy Dzień Pamięci o Zagładzie Romów i Sinti. Pamiętamy o tragicznym losie tych narodów w okresie II wojny światowej

Tomasz Walczak / BRP

2 sierpnia to wyjątkowa i tragiczna data dla Romów i Sinti. Właśnie tego dnia, dokładnie 80 lat… więcej